11. Yargı Paketi ile Türk Ceza Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler (Halk Diliyle Rehber)

11. Yargı Paketi ile birlikte Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) önemli değişiklikler yapıldı. Özellikle çocukların cezai sorumluluğu, akıl hastalığı bulunan failler, trafik kazaları, bilişim ve kripto varlık suçları, suç örgütleri ve genel ahlaka karşı suçlar alanında yeni hükümler getirildi.

Bu yazıda, 11. Yargı Paketi ile TCK’da yapılan değişiklikleri hukuk diliyle değil, halkın anlayacağı sade bir dille özetliyoruz. Amaç; kanun maddelerini teker teker ezberletmek değil, “pratikte ne değişti, hayatımızı nasıl etkiler?” sorusuna cevap vermektir.

1. Çocukların Cezai Sorumluluğu – Yaş Küçüklüğü (TCK m. 31)

Eski düzenlemede, 15–18 yaş arasındaki çocuklar suç işlediklerinde, neredeyse otomatik olarak indirimli ceza alıyordu. Yani “yaşı küçük” olduğu için cezası düşürülüyordu.

Yeni düzenleme ile bu otomatik indirim kaldırıldı. Artık hâkim, her çocuk için ayrı ayrı değerlendirme yapmak zorunda:

• Çocuğun akli olgunluğu,
• Suçu planlayıp planlamadığı,
• Fiilin sonuçlarını ne kadar kavradığı,
• Kasıt derecesi ve suçu işlerken ki saik (motivasyon).

Eğer çocuk suçu planlayarak, sonuçlarını bilerek ve yetişkin düzeyinde bir bilinçle işlemişse, hâkim artık ceza indirimi uygulamama kararı verebilecek.

Böylece, özellikle toplumda tepki çeken ağır suçlarda (kasten öldürme, cinsel saldırı, yağma gibi) “yaşı küçük diye ceza indirimi aldı” algısının önüne geçilmesi amaçlanıyor. Her çocuk aynı kefeye konmuyor, fiile ve çocuğun olgunluk düzeyine göre farklılaştırılmış bir adalet sistemi getiriliyor.

2. Akıl Hastalığı ve Ceza Sorumluluğu (TCK m. 32)

TCK m. 32, akıl hastalığı sebebiyle kişinin cezai sorumluluğunun tam olmaması veya azalmasını düzenler. 11. Yargı Paketi ile bu maddede özellikle kısmi akıl hastalığı bulunan kişiler yönünden önemli bir değişiklik yapıldı.

Buna göre; davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış olan kişiler hakkında:

• Hem indirimli ceza verilecek,
• Hem de ayrıca akıl hastalarına özgü güvenlik tedbiri (tedavi) uygulanacak.

Yani artık “ya akıl hastalığı var, sadece tedbir uygulayalım” veya “sadece ceza verelim” şeklindeki ikili ayrım yerine; ceza + tedavi birlikte uygulanabilecek. Böylece hem toplum güvenliği hem de failin sağlık durumu aynı anda gözetilmiş oluyor.

3. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri (TCK m. 57)

57. madde, akıl hastalarına uygulanacak güvenlik tedbirlerinin nasıl ve ne kadar süreyle uygulanacağını düzenliyor. Yeni değişiklikle, bu tedbirlerin süresi için asgari sınırlar getirildi.

Yeni asgari süreler:

• Ağırlaştırılmış müebbet ve müebbet gerektiren suçlar için: en az 1 yıl,
• On yıldan fazla hapis gerektiren suçlar için: en az 6 ay.

Böylece “belirsiz süreli tedavi” algısı yerine, daha öngörülebilir ve hukuki güvenliği olan bir sistem kuruldu. Aynı zamanda, ilgili maddelerdeki eski bir fıkra kaldırılarak maddeler arasında uyum sağlandı.

4. Taksirle Yaralama Suçunda Cezaların Artması (TCK m. 89)

Trafik kazaları ve iş kazaları, günlük hayatın en sık karşılaşılan ceza dosyalarından biri haline geldi. Bu nedenle taksirle yaralama suçundaki cezalar yükseltildi.

Eski ve yeni ceza sınırları kısaca şöyle:

• Basit yaralama (1. fıkra):
  Önce: 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası
  Şimdi: 4 aydan 2 yıla kadar hapis
• Birden fazla kişinin yaralanması (4. fıkra):
  Önce: 6 aydan 3 yıla kadar hapis
  Şimdi: 9 aydan 5 yıla kadar hapis

Ayrıca, bilinçli taksir halinde (örneğin aşırı hız, alkollü araç kullanma gibi) şikâyet şartına bağlı kalmaksızın daha ağır yaptırımlar uygulanabilecek. Amaç; trafikte ve iş yerlerinde insanların dikkat ve özen yükümlülüğüne daha fazla uymasını sağlamak.

5. Güveni Kötüye Kullanma Suçunda Araçlara İlişkin Yeni Nitelikli Hâl (TCK m. 155)

Güveni kötüye kullanma suçu, bir malın belirli bir şekilde kullanılması için kişiye teslim edilmesine rağmen bu güvenin kötüye kullanılmasını ifade eder. 11. Yargı Paketi ile bu maddeye üçüncü bir fıkra eklendi.

Artık suçun konusunun:

• Motorlu kara taşıtı,
• Deniz taşıtı,
• Hava taşıtı

olması durumunda, verilecek ceza bir kat artırılacak.

Özellikle son yıllarda kiralanan araçların geri verilmemesi, parçalarının sökülmesi veya suçta kullanılması gibi durumlar nedeniyle bu alanda ciddi mağduriyetler yaşanıyordu. Bu düzenleme ile, araç kiralama sektörü ve mal sahipleri daha güçlü korunmak isteniyor.

6. Genel Güvenliğin Kasten Tehlikeye Sokulması (TCK m. 170)

Bu madde; yangın çıkarma, bina çökertme, sel taşkınına sebep olma, silahla ateş etme gibi toplumun genel güvenliğini tehdit eden fiilleri düzenler. 11. Yargı Paketi ile bu suçta da cezalar artırıldı ve bazı yeni nitelikli haller getirildi.

• Alt ve üst sınırlar 1 yıldan 5 yıla kadar hapis olacak şekilde yükseltildi.
• Suçun, kişilerin toplu bulunduğu yerlerde (düğün, nişan, asker uğurlaması vb.) işlenmesi hâlinde ceza yarı oranında artırılacak.
• Ses ve gaz fişeği atan silahlarla işlenen fiiller de açıkça kapsama alındı.

Bu değişiklikle özellikle düğün ve benzeri etkinliklerde havaya ateş etme gibi alışkanlıkların önüne geçilmesi, kamu düzeninin ve insanların can güvenliğinin korunması amaçlanıyor.

7. Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma (TCK m. 220)

TCK m. 220, suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve örgüte üye olma fiillerini düzenler. 11. Yargı Paketi ile:

• Örgüt kuran veya yönetenler için ceza: 4–8 yıldan → 5–10 yıla.
• Örgüt üyeleri için ceza: 2–4 yıldan → 2–5 yıla.
• Örgüt silahlı ise artırım oranı artık sabit yarı oranında.

En önemli yenilik: Örgüt faaliyetleri sırasında çocuk kullanılması. Eğer çocuklar gözcü, kurye, taşıyıcı veya benzer şekilde örgüt tarafından kullanılırsa, örgüt yöneticilerine verilecek ceza yarısından bir katına kadar artırılacak.

8. Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması (TCK m. 223)

223. madde tamamen yenilendi. Artık suçun oluşması için cebir veya tehdit şartı yok. “Hukuka aykırı davranış” yeterli kabul ediliyor.

• Kara aracını durdurma: 1–3 yıl
• Kara aracını başka yere götürme: 2–5 yıl
• Deniz/demiryolu aracı: 3–7 yıl
• Hava aracı: 5–12 yıl

Ayrıca bu suç işlenirken kişi hürriyeti kısıtlanırsa veya yaralama olursa, fail ayrı ayrı cezalandırılır.

9. Hayasızca Hareketler Suçu (TCK m. 225)

Mevcut hâlinde teşhircilik ve alenen cinsel ilişki cezalandırılıyordu. Yeni düzenleme ile maddeye iki önemli suç eklendi:

• Doğuştan gelen biyolojik cinsiyete veya genel ahlaka aykırı davranışları övmek, teşvik etmek → 1–3 yıl
• Aynı cinsiyetteki kişilerin nişan veya evlilik töreni yapması → 1.5–4 yıl

10. Yeni Suç: Ödeme Araçlarını Başkasına Verme (TCK m. 245/B)

Yeni madde ile başkasına ait:

• Banka/kredi kartları,
• Ödeme araçları,
• Kripto hesapları

başkasına verilirse 1–3 yıl hapis cezası uygulanacak.

Eğer eylem ayrıca dolandırıcılık teşkil ediyorsa, fail sadece daha ağır olan dolandırıcılıktan cezalandırılacak.

11. Bilişim ve İletişim Alanında Yeni Tedbirler

• Bilişim suçlarından elde edilen kazançların olduğu hesaplar dondurulabilecek.
• Savcılık taleplerine geç yanıt veren işletmelere idari para cezaları uygulanacak.
• BTK, sahte hatlar ve yabancı hat doğrulama konusunda yeni yetkilere sahip oldu.

12. Yeni Suç: Kanuna Aykırı Cinsiyet Değişikliği (TCK m. 93/A)

• Yasal şartlar dışında cinsiyet değiştirme ameliyatı yapan → 3–7 yıl
• Fiil çocuk veya yetkisiz kişi tarafından yapılırsa → ceza bir kat artırılır
• Yasal olmayan ameliyatı yaptıran → 1–3 yıl

13. Genel Değerlendirme

11. Yargı Paketi ile ceza hukukunun birçok alanında yeni ve daha caydırıcı düzenlemeler getirildi. Hem kamu güvenliği hem de toplumsal düzen göz önüne alınarak önemli yenilikler yapıldı.

Ceza soruşturması veya davası sürecinde yeni düzenlemelerin dosyanıza nasıl uygulanacağını öğrenmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)